Hiện nay, nhu cầu dầu thô toàn cầu suy yếu khiến giá dầu giảm mạnh so với mức đỉnh khoảng 120 USD/thùng vào tháng 5 năm 2022. Tính đến giữa tháng 11 năm 2024, giá hợp đồng tương lai dầu thô WTI của CME giao tháng gần nhất đạt khoảng 71 USD/thùng, thấp hơn khoảng 10% so với đầu mùa hè 2024. Diễn biến giá dầu suy yếu cho thấy sự chú ý đang tập trung vào nhu cầu yếu kém toàn cầu, đặc biệt là từ Trung Quốc – quốc gia nhập khẩu dầu lớn nhất thế giới. Nền kinh tế Trung Quốc đã chậm lại đáng kể, trong khi xe điện (EV) đang ngày càng phổ biến.
Dù giá dầu vẫn còn nhiều biến động do những lo ngại về nguồn cung liên quan đến căng thẳng địa chính trị tại Trung Đông và cuộc chiến Ukraine – Nga, nhu cầu yếu kém tiếp tục hạn chế mức độ tiêu thụ dầu thô của các nhà máy lọc dầu để sản xuất các sản phẩm tinh chế.
Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), nhu cầu dầu của Trung Quốc đã giảm rõ rệt, với mức giảm hàng năm 1,7% vào tháng 7 năm 2024, trái ngược hoàn toàn với mức tăng trưởng trung bình 9,6% trong năm 2023. Giai đoạn “thời kỳ vàng son” của ngành dầu mỏ từ 2022 đến 2023 đặc trưng bởi sự phục hồi mạnh mẽ sau đại dịch trong nhu cầu đối với xăng và dầu diesel, tốc độ vượt xa khả năng tăng trưởng công suất lọc dầu, dẫn đến tỷ suất lợi nhuận bất thường cao.
Việc Nga bị áp đặt các lệnh trừng phạt đối với xuất khẩu sản phẩm tinh chế sau cuộc xâm lược Ukraine năm 2022 càng làm hạn chế nguồn cung, tạo sự cạnh tranh lớn hơn đối với dầu thô sẵn có. Thời kỳ “bạch kim” của các nhà máy lọc dầu là kết quả từ việc các sản phẩm tinh chế của Nga bị cấm nhập khẩu, khiến sự chênh lệch giá (crack spreads) biến động mạnh.
Căng thẳng địa chính trị tại Trung Đông leo thang và cuộc chiến Nga – Ukraine kéo dài có thể tiếp tục tác động đến giá dầu. Tuy nhiên, tình hình cung – cầu trong vài tháng tới cũng sẽ đóng vai trò quan trọng. OPEC+ hiện đang cắt giảm 3,6 triệu thùng dầu mỗi ngày khỏi thị trường, nhưng những thùng dầu này có thể quay trở lại để khôi phục thị phần đã mất của các quốc gia sản xuất dầu ngoài OPEC.
Những yếu tố này đã khiến nhiều nhà phân tích dầu mỏ hạ dự báo giá xuống khoảng 70 USD/thùng vào giữa tháng 9, giảm đáng kể so với dự báo hồi giữa mùa hè 2024. Đến giữa tháng 11, giá trung bình khoảng 69 USD/thùng.
Triển vọng nhu cầu dầu mỏ tiếp tục suy yếu, tạo áp lực lớn lên giá dầu. Việc giá giảm mạnh gần đây đã khiến giá dầu thô giảm khoảng 15 USD/thùng chỉ trong vài tuần (dựa trên mức giá cuối tháng 11 năm 2024).
Thị trường tương lai gợi ý rằng nhu cầu đối với các sản phẩm tinh chế tiếp tục yếu kém, đánh dấu sự kết thúc kéo dài của thời kỳ “bạch kim” trong ngành lọc dầu. Dù giá dầu đã giảm mạnh từ tháng 7 năm 2024, giá dầu diesel giảm còn mạnh hơn so với xăng, khiến mức chênh lệch giá tinh chế (crack spreads) giảm xuống còn khoảng 7–8 USD/thùng – mức thấp nhất trong nhiều năm.
Đến tháng 12 năm 2024, mức chênh lệch giá diesel vẫn ở mức thấp nhất trong nhiều năm, và xu hướng giá xăng tại thị trường Mỹ cũng cho thấy những biến động tương tự. Điều này phản ánh rõ ràng sự kết thúc của thời kỳ lợi nhuận cao bất thường đối với các nhà máy lọc dầu.
Những thay đổi này có thể ảnh hưởng đến triển vọng giá dầu, khi sự yếu kém trên thị trường sản phẩm tinh chế có thể kéo dài sang các tháng hợp đồng tiếp theo.
Bất chấp sự suy yếu của nhu cầu nhiên liệu vận tải đường bộ, các nhà máy lọc dầu vẫn có điểm sáng nhờ vào nhu cầu mạnh mẽ từ ngành hóa dầu, hỗ trợ giá naptha. Các nhà lọc dầu đang tìm kiếm loại dầu thô có sản lượng sản xuất naptha cao hơn để đáp ứng nhu cầu sản xuất sản phẩm nhẹ.
Giá naptha đã tăng mạnh hơn các sản phẩm khác nhờ vào sự phục hồi nhu cầu sản phẩm hóa dầu và tỷ suất lợi nhuận được cải thiện. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng naptha chỉ chiếm một phần nhỏ trong tổng sản lượng dầu thô. Theo mức trung bình toàn cầu, một nhà máy lọc dầu điển hình chỉ sản xuất khoảng 8% naptha trên mỗi thùng dầu thô, do đó, tác động đến tỷ suất lợi nhuận tổng thể của nhà máy lọc dầu là khá hạn chế.
Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu yếu kém, nhu cầu đối với các sản phẩm dầu mỏ vẫn đầy thách thức. Các ngành cạnh tranh khác, chẳng hạn như xe điện và các sản phẩm ít phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch như nhiên liệu sinh học, đang cản trở sự tăng trưởng liên tục hàng năm về nhu cầu dầu mỏ.
Do nhu cầu sản phẩm tiếp tục trì trệ, thị trường dầu mỏ trong những tháng tới sẽ tiếp tục tập trung vào diễn biến giá dầu diesel và xăng, coi đây là chỉ số tiềm năng để dự đoán hướng đi của giá dầu và khả năng xuất hiện một thời kỳ “bạch kim” mới.