Là một quốc gia quan trọng trong nền nông nghiệp toàn cầu, Việt Nam từ lâu đã là nhà sản xuất chính các sản phẩm nông nghiệp và hải sản chủ lực nhờ diện tích đất nông nghiệp rộng lớn và điều kiện khí hậu thuận lợi. Ngành nông nghiệp tiếp tục hỗ trợ nền kinh tế quốc dân, đóng góp 11,77% GDP trong quý I năm 2024, thu hút 33% lực lượng lao động cả nước, chiếm 39,3% diện tích đất nông nghiệp cả nước, tạo không gian chiến lược cho nâng cấp công nghiệp. Nhờ nhu cầu mạnh mẽ từ các thị trường lớn như Trung Quốc, Hoa Kỳ, tổng kim ngạch xuất khẩu nông sản đạt 62,4 tỷ USD năm 2024, tăng 18,5% so với cùng kỳ năm trước, thể hiện sức cạnh tranh quốc tế.
Trong năm năm tới, ngành nông nghiệp Việt Nam dự kiến sẽ tăng trưởng với tốc độ trung bình hàng năm là 3,5%-4%, với động lực cốt lõi đến từ chuyển đổi nông nghiệp bền vững, nhu cầu ngày càng tăng đối với các loại cây trồng có giá trị cao và tối ưu hóa các chuỗi công nghiệp hướng đến xuất khẩu. Nhu cầu thị trường hiện nay tập trung vào:
Sản phẩm nông nghiệp chiến lược
Gạo: Sản lượng hàng năm ổn định ở mức 26,5 triệu tấn và chế biến giá trị gia tăng (như các sản phẩm gạo tăng cường) đang được thúc đẩy
Cà phê: Mặc dù khối lượng xuất khẩu giảm 15,4% nhưng tổng giá trị tăng lên 4,84 tỷ USD nhờ nâng cấp chất lượng
Thủy sản: Xuất khẩu thủy sản vượt 10 tỷ USD, trong đó tôm và cá chế biến chiếm ưu thế
Phân khúc tiềm năng cao
Trái cây và rau quả nhiệt đới: Thanh long, vải thiều và các loại trái cây đặc sản khác đã trở thành điểm nóng đầu tư do nhu cầu toàn cầu tăng cao
Nuôi trồng thủy sản: Xuất khẩu tôm, cá tiếp tục dẫn đầu nhờ cơ sở chế biến hiện đại
Chăn nuôi: Ngành công nghiệp sữa đang đẩy nhanh việc xây dựng các trang trại hiện đại do nhu cầu tiêu thụ trong nước được nâng cao và tiềm năng xuất khẩu được mở rộng
Giá trị gia tăng của gạo: Có nhiều dư địa để phát triển các sản phẩm có giá trị gia tăng cao như gạo hữu cơ và đồ ăn nhẹ làm từ gạo
Ngành cà phê và trà: Chuyển đổi sang chứng nhận hữu cơ, hương vị đặc biệt và thị trường cao cấp
Hệ thống nông nghiệp của đất nước đang củng cố vị thế trung tâm trong chuỗi cung ứng sản phẩm nông nghiệp toàn cầu thông qua việc phân bổ tối ưu nguồn tài nguyên đất đai và nâng cấp chuỗi công nghiệp, cho thấy sức hấp dẫn đầu tư đáng kể, đặc biệt là ở các lĩnh vực có giá trị gia tăng cao.
Phân tích chính sách đầu tư nông nghiệp và cơ hội thị trường của Việt Nam
Chính sách hỗ trợ của chính phủ
Chính phủ Việt Nam thúc đẩy đầu tư vào nông nghiệp thông qua miễn thuế, chính sách đất đai và các ưu đãi đặc biệt. Các chính sách cốt lõi bao gồm:
Ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp: Thuế suất thông thường là 20% và thuế suất ưu đãi theo bậc từ 10%-17% được áp dụng cho các dự án nông nghiệp công nghệ cao/bền vững.
Cải cách luật đất đai: Luật Đất đai năm 2024 cho phép doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài thuê đất nông nghiệp và thực hiện cơ chế điều chỉnh giá thuê đất hàng năm linh hoạt.
Ưu đãi đầu tư đặc biệt: Các dự án nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp công nghệ cao được hưởng thời gian miễn thuế dài nhất và trợ cấp có mục tiêu.
Ưu điểm của Đặc khu kinh tế: Đầu tư vào các khu vực được chỉ định có thể được miễn tiền thuê đất và hỗ trợ nâng cấp cơ sở hạ tầng.
Những thách thức và rủi ro chính
Nhu cầu thích ứng với khí hậu: Biến đổi khí hậu dẫn đến nhiệt độ tăng cao, lượng mưa bị gián đoạn và nguy cơ lũ lụt gia tăng, do đó cần phải áp dụng các công nghệ thông minh thích ứng với khí hậu.
Nút thắt về cơ sở hạ tầng: Sự phát triển của mạng lưới giao thông nông thôn và hệ thống hậu cần chuỗi lạnh còn chậm trễ, hạn chế hiệu quả của chuỗi cung ứng.
Rào cản gia nhập thị trường: Yêu cầu tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm quốc tế và các thủ tục quản lý phức tạp có thể gây ra những trở ngại tiềm ẩn.
Khoảng cách nguồn nhân lực: Sự già hóa của lực lượng lao động nông nghiệp và khoảng cách kỹ năng thúc đẩy nhu cầu chuyển đổi sang cơ giới hóa và tự động hóa.
Chiến lược thâm nhập thị trường
Đầu tư nước ngoài có thể tham gia thông qua các kênh sau:
Mô hình liên doanh: Hợp tác với doanh nghiệp nông nghiệp địa phương để giảm rủi ro tuân thủ và rủi ro thị trường.
Cơ chế hợp tác PPP: Nhận hỗ trợ nguồn lực thông qua nền tảng Đối tác Nông nghiệp Bền vững Việt Nam (PSAV).
Đầu tư trực tiếp: FDI vào lĩnh vực nông nghiệp sẽ đạt 1,2 tỷ đô la Mỹ vào năm 2024, tập trung vào chế biến sản phẩm nông nghiệp và công nghệ nông nghiệp.
Hệ thống canh tác theo hợp đồng: hiện đang bao phủ 30% sản lượng nông nghiệp, mang lại sự ổn định cho chuỗi cung ứng và cơ chế chia sẻ rủi ro.
Xu hướng phát triển trong tương lai
Chuyển đổi nông nghiệp bền vững: Nông nghiệp hữu cơ và canh tác cây trồng thích ứng với khí hậu đã trở thành điểm nóng đầu tư.
Cổ tức thương mại khu vực: Các hiệp định CPTPP và RCEP thúc đẩy mở rộng thị trường xuất khẩu nông sản.
Tăng trưởng nhờ công nghệ: Chính phủ tiếp tục thúc đẩy cải thiện năng suất và ứng dụng công nghệ nông nghiệp để củng cố vị thế công nghiệp chiến lược của nông nghiệp.
VCTC, tên đầy đủ là Trung tâm Giao dịch Hàng hóa Việt Nam, chúng tôi cam kết tiên phong và trở thành đơn vị dẫn đầu trong ngành, đổi mới tại Việt Nam và các khu vực lân cận. Chúng tôi cung cấp cho khách hàng những sản phẩm và giải pháp chất lượng cao với đội ngũ chuyên nghiệp, công nghệ tiên tiến và dịch vụ hoàn hảo.